Zrenjanin- Ovog proleća tri zrenjaninske zgrade koje pripadaju spomenicima kulture ili su objekti u režimu prethodne zaštite Zavoda za zaštitu spomenika kulture dobijaju novo ruho i u toku su radovi na obnavljanju fasada. Sve tri zgrade prepoznatljive su našim sugrađanima, a što je posebno značajno, obnovu fasada pokrenuli su i radove investiraju sami vlasnici.

Najpoznatije među ovim zdanjima je, svakako, Palata Dunđerski na Žitnom trgu i obali Begeja, koja se danas nalazi u vlasništvu Zemljoradničke zadruge “Begej”. Zgrada je spomenik kulture od velikog značaja, a podigao ju je industrijalac i veleposednik Lazar Dunđerski u sklopu pivarskog kompleksa 1905. godine. Projektovali su je, u stilu secesije, Močanji Karolj i Sekelji Marcel. Odlikuje se svojim markantnim ugaonim položajem, sa erkerom na kom su tri prozora na samom uglu i kupolom nad njim.

Palata je zidana kao stambeno-poslovni objekat. Na uglu se nalazila kafana i Svečana sala sa muzičkim podijumom. Dugo poznata kao “Dunđerac”, u svečanoj, Plavoj sali, organizovane su igranke, balovi i različite svečanosti. Prostorije na spratu su se koristile za odmor i zabavu. Naizmenično su se smenjivale dečije spavaće sobe i sobe za odrasle, za poslugu, gostinski saloni, trpezarije sa kuhinjom i kupatila. Danas je zgrada u potpunosti poslovni, trgovački i kancelarijski prostor.

Građevinske skele postavljene su i na zgradi nekadašnje osnovne škole “Žarko Zrenjanin”, kasnije poslovnog objekta preduzeća “Medivet”, na početku Pašićeve ulice. Ovaj objekat namenski je podignut kao školska zgrada 1912. godine, u stilu secesije. Projektant iz Budimpešte Časar Ferenc realizovao ju je kao ugaonu, jednospratnu građevinu visokog partera sa nepravilnom osnovom u obliku ćiriličnog slova “P“. Rešena je sa tri fronta, s tim da je ugao široko zasečen i povučen od ulične regulacije radi formiranja manjeg dvorišnog predprostora koji vodi do glavnog ulaza u zgradu.

U skladu sa namenom ove obrazovne ustanove, projektant se trudio da funkcionalnost i jednostavnost budu dominantni pri oblikovanju njenog etnerijera. Jedan od najupečatljivijih prostora je stepenišni ulazni hol, sa glavnim ulaznim vratima, ogradom stepenica, do blago ili veoma zaobljenih ivica zidova i plafona. Svod nad hodnikom, kao i podrumom je ravan, a zidovi jednostavno obrađeni i bez dekoracije.

Nakon što je 1979. godine podignuta nova školska zgrada i OŠ “Žarko Zrenjanin” fizički izmeštena iz starog objekta, zgradu u Pašićevoj kupilo je zrenjaninsko preduzeće “Medivet” koja se bavilo distribucijom humanih i životinjskih lekova. Za potrebe ove firme renoviranje je trajalo od 1989. do 1992. godine. Od 2005. godine vlasnik zgrade postaje “Iradia“ d.o.o. iz Sremske Kamenice. Objekat se nalazi pod prethodnom zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Pod istim režimom zaštite je i jednospratna zgrada na uglu ulica Emila Gavrila i Bulevara Milutina Milankovića (“Magistrale”). Na ovom objektu u toku su radovi na obnovi dotrajale fasade prema ulici Emila Gavrila, dok je fasada, odnosno zabatni zid zgrade prema Bulevaru Milutina Milankovića oslikan muralom “Četir’ konja debela” i “osvežen” 2014. godine. Međutim, s obzirom da obnovu fasade finansiraju stanari i zakupci poslovnog dela zgrade, za sada je izvesna samo obnova njenog levog fronta, dok su za drugi deo dogovori još uvek u toku.

 

Izvor:zrenjanin.rs