Srpska pravoslavna crkva, njeni vernici i škole širom Srbije danas slave Savindan, praznik posvećen ocu srpske duhovnosti, kulture, osnivaču srpske crkve i prosvetitelju Svetom Savi.
Sveti Sava se smatra začetnikom srpske srednjovekovne književnosti, samim tim i zaštitnikom prosvetnih ustanova. Rođen je oko 1175. godine u blizini današnjeg Novog Pazara u Raškoj oblasti, kao najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i njegove supruge Ane.
Redakcija portala www.zrklik.rs obišla je crkvu Svetih apostola Petra i Pavla u kojoj je kršten Rastko Nemanjić- Sveti Sava. Za crkvu Svetih apostola Petra i Pavla, u narodu poznata kao Pavlova crkva koja se nalazi na brdu iznad Novog Pazara, vezani su neki od najznačajnijih događaja iz perioda dinastije Nemanjić.
Stefan Nemanja primio je pravoslavnu veru upravo u crkvi Svetog Pavla i Petra, u kojoj je tokom nejgove vladavine održano mnoštvo crkvenih sabora u susreta srpske vlastele sa predstavnicima vizantijskog carstva. Venčani su Stefan Nemanja i supruga Ana, a pred kraj dvanestog veka kršten je njihov najmlađi sin Rastko Nemanjić. Duboka krstionica je i danas vidljiva i ograđena kako bi je sačuvali.
Duboka krstionica u kojoj je kršten Rasto Nemanjić- Sveti Sava.
Postojeći objekat crkve Svetih apostola Petra i Pavla predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture na prostoru Srbije i prvobitno je sedište raške episkopije. Građen je u IX i X veku, iako su istraživanjima ispod temelja sadašnje crkve otkriveni grobovi rimskih i slovenskih plemića iz petog veka pre nove ere i osnove ranohrišćanskog hrama iz sedmog veka, što svedoči da je Crkva Svetog Petra i Pavla najstarija sakralna građevina na Balkanu.
Crkva ima osnovu rotonde sa upisanim četvrorolistom, freske iz njene unutrašnjosti potiču iz 10, 12. i 13. veka. Prilikom istraživanja unutrašnjosti crkve, na prostoru ostataka ilirskog kneževskog tumula iz petog veka pre nove ere nađena je kolekcija od 92 predmeta u zlatu i ćilibaru.
Po načinu gradnje slična je crkvama sa prostora Primorja, Gruzije, Jermenije i Italije koje potiču od sedmog do devetog veka, ali je usled prepravki i dograđivanja postala jedinstvena, što je bio jedan od razloga da se nađe na Uneskovoj listi svetske baštine od 1979. godine u sklopu spomenika srednjeg veka objedinjenih pod zaštićenom celinom Stari Ras.
Rastko Nemanjić rođen je oko 1175. godine u blizini današnjeg Novog Pazara u Raškoj oblasti, kao najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i njegove supruge Ane. Kao mladić dobio od oca na upravu Zahumlje (1190. ili 1191). Godine 1192. je pobegao na Svetu goru i zamonašio se u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona, gde je dobio ime Sava. Kasnije je sa svojim ocem, koji se zamonašio i dobio ime Simeon, podigao manastir Hilandar (1198-99), prvi i jedini srpski manastir na Svetoj gori.
U Srbiji je 1202. godine došlo do rata za vlast između sinova župana Stefana Nemanje. Posle izmirenja 1204. godine veliki župan Stefan Prvovenčani i knez Vukan pozvali su Savu da ih potpuno izmiri i on se vratio u Srbiju početkom 1208. godine. Istovremeno se bavio prosvetiteljskim radom, nastojeći približiti svojim sunarodnicima osnove verske i svetovne pouke, da bi se 1217. vratio na Svetu goru. Vaseljenski patrijarh Manojlo I Carigradski u Nikeji je imenovao Savu I za prvog arhiepiskopa Srbije. Sava ostao je arhiepiskop sve do 1233. godine, da bi ga tada zamenio njegov učenik Arsenije I Sremac.
Na povratku sa drugog hodočašća u Svetu zemlju, smrt ga je zatekla u tadašnjoj bugarskoj prestonici Velikom Trnovu 14. januara 1236 (27. januar po novom kalendaru). Njegove mošti je u manastir Mileševu preneo njegov nećak, kralj Stefan Vladislav I.
Ostavio je više pisanih dela. Njegova najznačajnija pisana dela su „Žitije Svetog Simeona“, „Karejski tipik“, „Hilandarski tipik“ i „Studenički tipik“, kao i „Zakonopravilo“.
Obrazujući buduće službenike pravoslavne crkve stekao je velike zasluge za razvoj školstva i prosvete kod Srba u srednjem veku. U Srbiji se dan njegove smrti 27. januar obeležava kao Dan prosvete.
Savin kult je u narodu bio veoma jak. Posle jednog ustanka Srba protiv Osmanskog carstva, turski zapovednik Sinan-paša je naredio da se spali mošti Svetog Save na Vračaru verovatno 1594. Na mestu gde se misli da je bila dignuta lomača da uništi poslednje ostatke Svetog Save sazidan je Hram Svetog Save, najveća pravoslavna bogomolja kod Srba.
