Sava Damjanov je dvadeset šesti laureat nagrade Fonda „Todor Manojlović“ koji je osnovala Gradska narodna biblioteka „Žarko Zrenjanin“ iz Zrenjanina.OBRAZLOŽENjE UPRAVNOG ODBORA FONDA „TODOR MANOJLOVIĆ“
Na sednici Upravnog odbora Fonda „Todor Manojlović“ održanoj u Gradskoj biblioteci „Žarko Zrenjanin“ u Zrenjaninu 19. februara 2018. godine, Upravni odbor u sastavu: Nenad Šaponja, predsednik, Gojko Tešić, Vasa Pavković i Petar Arbutina odlučio je da nagrada Fonda „Todor Manojlović“ za moderni umetnički senzibilitet za 2017. godinu bude dodeljena Savi Damjanovu, piscu, esejisti i profesoru književnosti iz Novog Sada.
Sava Damjanov (Novi Sad, 1956) svakako je jedan od najznačajnijih savremenih srpskih autora koji je moderan umetnički senzibilitet i težnju za prevrednovanjem i reinterpretacijom srpske književne tradicije jednako pokazivao, kako u stvaralačkom proznom, tako i u naučno-esejističkom opusu.
Već od samih početaka njegovog stvaralačkog aktivizma, istakao se kao jedan od najsmelijih eksperimentalnih „projekata“ mlade srpske proze. Od tada, sa pojavom „Istrživanja savršenstva“, pa sve do danas ovaj autor jeste neizostavan deo teorijskih proučavanja na poljima inovacija u formi, problemu njene semantizacije i funkcionisanju interaktivnih hipertekstualnih strategija unutar tekstualnog diskurza, kao i na poljima jezičkog eksperimenta i postmodernih strategija; autor čije nas delo kao formalni i značenjski lavirint, iznova vraća sopstvenim književnoistorijskim vrednostima i predstavlja se kao primer one suštinske „polifoničnosti“ književnog dela (njegov kreativni angažman rezultirao je zavidnim proznim ostvarenjima među kojima su i: Kolači, Obmane, Nonsensi, Pričke, Povesti različne(…), Glosolalija, Remek-delca, Istorija kao apokrif, Porno-liturgija Arhiepiskopa Save, Itika Jeropolitika@Vuk).
Kao jedan formalistički projekat u stalnom preobražaju, književni opus Save Damjanova otvara prostore za novu recepciju i senzibilitet savremenog čitaoca ostajući jedan od reprezentativnih primera umešnosti u realizaciji „interaktivnih mogućnosti“ književnog dela i modernizaciji proznog diskursa, ali istovremeno ono je reprezent neponovljivog dara jezika, i to ne samo u granicama srpske književne scene.
Da pitanje revalorizacije i reinterpretacije srpske književne tradicije sa stanovišta 21. veka svakako podrazumeva jedno sasvim drugačije poimanje književne istoriografije i potrebu da se iznova teorijski preosmišlja i kontekstualizuje postojeća književnoistorijska misao, i to ukidanjem „prakse monolitnih kontinuiteta“, Damjanov je pokazao i svojim dugogodišnjim naučnim radom koji je rezultirao nizom afirmativnih tekstova naročito ako uzmemo u obzir njegove književnoistorijske i književnokritičke radove u petoknjižju Damjanov: srpska književnost iskosa (1-5), „Službeni glasnik“, Beograd 2011-2012):
Knjiga 1: Vrtovi nestvarnog (ogledi o srpskoj fantastici);
Knjiga 2: Veliki kod: Đorđe Marković Koder (studija i eseji);
Knjiga 3: Srpski erotikon (erotografija u srpskoj književnosti);
Knjiga 4: Nova čitanja tradicije 1-3 (književnoistorijski ogledi);
Knjiga 5: Šta to beše srpska postmoderna? (eseji i kritike), u kojima aktuelizuje Rikerovu viziju tradicije i njene interpretacije na taj način što se ne ignoriše ideja književnog dela kao nužnog istorijskog fenomena, ali ono više nije „monološki spomenik“ koji svim posmatračima u svim epohama treba da ponudi isto lice
Poput Todora Manojlovića u svoje vreme, Damjanov u polemikama, esejima, kritikama, kao i u tekstovima teorijsko-manifestnog karaktera, podjednako oštro i smelo ukazuje na polifonijsku suštinu srpske književnosti, na argumentovane činjenice da ova književnost nije „kaskala” (niti „kaska”) za evropskim tokovima (tj. da su pritom i mnoga dela minule baštine postala „otkrovenja” avangarde, neoavangarde i postmodernizma).
U svojim esejima Damjanov iznova problematizuje i pitanje odnosa centra i margine, proširivanje recepcijskih horizonata književnog dela, naročito u sinkretičnoj multimedijalnoj kulturi kakva je kultura s kraja 20. i početka 21. veka i sistem srpske književnosti posmatra kao polifonijski u jednoj široj, dijahronoj perspektivi, afirmišući se kao „modernizator književnosti putem tradicije”.
Sava Damjanov
Dela:
Istraživanje Savršenstva (roman), Beograd 1983;
Graždanski erotikon (antologija), Niš 1987.
Koreni moderne srpske fantastike (studija), Novi Sad 1988.
Kolači, Obmane, Nonsensi (priče), Beograd 1989.
Šta to beše mlada srpska proza? (eseji i kritike), Beograd 1990.
Pričke (proza), Beograd 1994.
Nova (postmoderna) srpska fantastika (antologija), Beograd 1994.
Koder: istorija jedne recepcije (studija), Beograd 1997.
Povesti različne: lirske, epske, no najviše neizrecive (priče), Novi Sad 1997.
Glosolalija (izabrane i nove priče), Novi Sad 2001.
Novo čitanje tradicije (književnoistorijski ogledi), Novi Sad 2002.
Novi Sad – zemlji raj (hrestomatija, u koautorstvu sa L. Mustedanagić ), Pančevo 2003.
Novi Sad – zemlji raj I-II (hrestomatija, u koautorstvu sa L. Mustedanagić), Pančevo 2004.
Antologija serbskoj postmodernoj fantastiki (na ukrajinskom), Lavov, 2004.
Postmoderna srpska fantastika (antologija), Novi Sad 2004.
Graždanski erotikon (antologija – drugo, dopunjeno i ilustrovano izdanje), Novi Sad 2005.
Remek-delca (priče), Beograd 2005.
Eros i Po(r)nos (eseji, prikazi, mistifikacije), Beograd 2006.
Istorija kao Apokrif (roman), Novi Sad 2008.
Apokrifna istorija srpske (post)moderne (eseji), Beograd 2008.
Porno-liturgija Arhiepiskopa Save (priče), Novi Sad-Zrenjanin 2010.
Damjanov: srpska književnost iskosa (izabrani književnoistorijski i književnokritički radovi), knjiga 1-5, „Službeni glasnik“, Beograd 2011-2012:
Knjiga 1: Vrtovi nestvarnog (ogledi o srpskoj fantastici);
Knjiga 2: Veliki kod: Đorđe Marković Koder (studija i eseji);
Knjiga 3: Srpski erotikon (erotografija u srpskoj književnosti);
Knjiga 4: Nova čitanja tradicije 1-3 (književnoistorijski ogledi);
Knjiga 5: Šta to beše srpska postmoderna? (eseji i kritike).
Itika Jeropolitika@Vuk (roman), Novi Sad-Zrenjanin 2014.
Najcrveniji ban, Solaris, Novi Sad, 2017.
Nagrade i priznanja:
Brankova nagrada;
nagrada „Zaharije Orfelin“;
nagrada SIZ-a kulture Vojvodine za originalni domet u književnoj istoriografiji;
nagrada za najbolju proznu knjigu godine Društva književnika Vojvodine;
nagrada „Laza Kostić“;
nagrada „Gospođin vir“;
nagrada „Sreten Marić“.
Fond „Todor Manojlović” Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin”
Fond “Todor Manojlović” svoj rad i angažman otpočeo je 21. juna 1991. godine sa ciljem prikupljanja književne zaostavštine, proučavanja, objavljivanja, popularisanja dela i čuvanja imena Todora Manojlovića, imajući u vidu značaj njegovog dela i njegovih uticaja.
Todor Manojlović (1883-1968), pesnik, dramski pisac, esejista, književni i likovni kritičar i prevodilac ostavio je za sobom značajnu, ali nedovoljno istraženu zaostavštinu. Rođeni Bečkerečanin, ali po svom opredeljenju građanin Evrope, svojom zrelošću i širinom poznavanja moderne književnosti i umetnosti, uticao je na obnovu srpske poezije još u vreme Prvog svetskog rata. Učestvovao je u zamahu koji je modernistički pokret dobio u posleratnom periodu. Pojava prve drame Todora Manojlovića „Centrifugalni igrač“ (1930) smatra se početkom moderne srpske drame. Pored Stanislava Vinavera, bio je najobrazovaniji pisac proteklog dvadesetog veka koji je pisao na nekoliko svetskih jezika. Jedini je autor istorije moderne evropske i svetske književnosti (pre Huga Fridriha) i teoretičar koji je pre T. S. Eliota uspostavio osnove modernog shvatanja književne tradicije.
Dvadeset i sedam godina aktivnog angažmana i delovanja Fonda „Todor Manojlović“ u okviru Gradske narodne biblioteke „Žarko Zrenjanin“ dalo je vidne rezultate i opravdalo je svoje postojanje. Ustanovljena je prestižna nagrada pod nazivom „Nagrada za moderni umetnički senzibilitet“ koja je profilisana u jednu od vodećih nagrada u Srbiji. O laureatima odlučuje Upravni odbor Fonda, uz aktivno učešće prethodnih dobitnika Nagrade i angažman zaposlenih u Gradskoj narodnoj biblioteci „Žarko Zrenjanin“.
Upravni odbor Fonda čine: predsednik UO, Nenad Šaponja (pesnik, esejista i kritičar) Petar Arbutina (književnik i kritičar), Gojko Tešić (profesor, književni istoričar, esejista, bibliograf), Vasa Pavković (književnik i književni kritičar) i upravitelj Fonda, Milan Bjelogrlić (direktor Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin”).
Ime dobitnika nagrade najčešće se objavljuje 17. februara, na dan rođenja Todora Manojlovića. Nagrada se, prema dogovoru sa laureatom, dodeljuje u dogovoreno vreme u baroknoj sali Gradske kuće u Zrenjaninu. Nagrada se sastoji od novčanog iznosa, povelje i objavljivanja knjige laureata nagrade u ediciji „Feniks“ u okviru izdavačke delatnosti Gradske narodne biblioteke „Žarko Zrenjanin“.
Nagrada se dodeljuje stvaraocima iz različitih oblasti umetnosti čije delo ostvaruje autentičnu, provokativnu i prirodnu saglasnost sa bićem i stvaralaštvom Todora Manojlovića. Dosadašnji dobitnici nagrade Fonda „Todor Manojlović“ su:
za 1992. godinu Miodrag Pavlović
za 1993. Milorad Pavić
za 1994. Miodrag B. Protić
za 1995. Đorđe Balašević
za 1996. Dušan Kovačević
za 1997. Marina Abramović
za 1998. Miroljub Todorović
za 1999. Momo Kapor
za 2000. Pavle Ugrinov
za 2001. Jovan Hristić
za 2002. Jovica Aćin
za 2003. Vida Ognjenović
za 2004. Miroslav Josić Višnjić
za 2005. Radovan Vučković
za 2006. Oto Tolnai
za 2007. Muharem Pervić
za 2008. Milena Marković
za 2009. Želimir Žilnik
za 2010. Mileta Prodanović
za 2011. Saša Rakezić (alias Aleksandar Zograf)
za 2012. Laslo Vegel
za 2013. Slobodan Tišma
za 2014. Festival “Dezire”
za 2015. David Albahari
za 2016. Isidora Žebeljan
za 2017. Sava Damjanov
